Wgłębokiej ciemności szliśmy dwa kilometry przez mazowiecką, nieoświetloną wieś. Była ciepła noc icelem naszej drogi było jedyne gospodarstwo, wktórym był czarno-biały telewizor. Wdomu, wpokoju rozświetlonym jaskrawym ekranem, gromadzili się ludzie. Mimo otwartych okien było duszno iwilgotno. Wpowietrzu wisiał nastrój wyjątkowości, oczekiwania ipewna podniosłość chwili. Trochę jak wświątyni. Wszyscy szeptem komentowali widziane elementy lądownika, wolne ruchy astronautów inierówną powierzchnię księżyca. Tosąmoje wspomnienia zwakacji, znocy 20lipca 1969 r.
Wubiegłym roku minęło 50lat odmomentu, wktórym jako pierwszy stopę naksiężycu postawił Neil Armstrong, azaraz ponim Buzz Aldrin. Cały świat świętował iwspominał historyczne chwile. Emerson świętował trochę więcej, ponieważ też tam był! Adokładniej mówiąc, Emersona reprezentowały naKsiężycu nasze popularne czujniki Rosemount, które wowym czasie były produkowane przez firmę Rosemount Engineering zwynalazcą Frankiem D.Wernerem naczele.
Narodziny gwiazdy
Wlatach 50. między Stanami Zjednoczonymi iZwiązkiem Radzieckim panowała polityczna „zimna wojna” oraz wyścig zbrojeń, również wkosmosie.Naukowcy zobu krajów czynnie brali udział wpracach rozwojowych umożliwiających uzyskanie przewagi militarnej. Dr Frank D.Werner, naukowiec iwynalazca, był zaangażowany wbadania czujników temperatury iciśnienia wThe Rosemount Research Center University ofMinnesota. Siły powietrzne USA zleciły muopracowanie iwykonanie sensorów potrzebnych konstruktorom samolotów naddźwiękowych. Aby sprostać temu zadaniu, konieczne było stworzenie zespołu oraz założenie firmy zdolnej wyprodukować zamówione czujniki. Frank D. Werner poprosił Roberta E.Keppela, inżyniera zlaboratorium aeronautycznego oraz biznesmena Vernona H.Heatha odołączenie doprojektu, początkowo wniepełnym wymiarze godzin. W1956 r.kwota 8000dolarów wystarczyła, aby założyć firmę technologiczną onazwie Rosemount Engineering Company. Budynkiem produkcyjnym był nie legendarny garaż naprzedmieściu, lecz dawna wylęgarnia kurczaków położona niedaleko Uniwersytetu Minnesoty.
Napoczątku firma produkowała czujniki temperatury mierzące ciepło powodowane sprężaniem powietrza, które powstawało podczas lotów zdużą prędkością. Przełom technologiczny pozwolił pilotom testowym poraz pierwszy uzyskać dokładne odczyty prędkości prototypowych samolotów naddźwiękowych. Wpierwszym roku działalności firma sprzedała sensory owartości 30000 dolarów. Dla Stanów Zjednoczonych wydarzeniem oogromnym ładunku emocjonalnym był fakt wystrzelenia w1957 r.przez Związek Radziecki pierwszego sztucznego satelity Sputnik I.Stany Zjednoczone zareagowały przyspieszeniem rozwoju własnego programu kosmicznego, aczujniki Rosemount wkrótce zaczęły być stosowane weksploracji kosmosu.
Zczasem czujniki Rosemount Engineering stały się standardowym wyposażeniem samolotów odrzutowych irakiet, ioczywiście poleciały naKsiężyc 20lipca 1969 r.Kombinezony kosmiczne noszone przez Neila Armstronga iBuzza Aldrina wyposażone były wzestaw czujników firmy Rosemount, wtym czujniki monitorujące przepływ tlenu. Ponadto czujnik Rosemount dopomiaru temperatury został umieszczony około 2mpod powierzchnią Księżyca idziałał jeszcze długo pozakończeniu misji.
Odtego czasu czujniki Emerson’sPaine były isąstosowane wwielu misjach eksplorujących kosmos. Zprędkością ponad 48 000 km/godz.żeglują wprzestrzeni międzygwiezdnej wsondach Voyager, które po2030 r.staną się martwym świadectwem ówczesnej technologii.Oby nic nie zakłóciło tej podróży choćby dlatego, że z Voyagerem leci złota płyta z zapisaną, pełną fajerwerków, koloraturową arią Królowej Nocy z opery Wolfganga Amadeusza Mozarta „Czarodziejski flet”. Wszystko na wypadek spotkania w otchłaniach kosmosu innej cywilizacji. Wprzypadku promów kosmicznych dwa czujniki firmy Rosemount dostarczały kluczowe dane determinujące kąt wejścia watmosferę ziemską podczas zejścia zorbity. Wczasie startu czujniki temperatury zamontowane wsilniku rakietowym promów musiały precyzyjnie mierzyć temperaturę zmieniającą się wkilka sekund o1100 °C.
Skok doprzyszłości
Firma Rosemount Engineering wytwarzała urządzenia „namiarę” według specyfikacji klienta, głównie dla przemysłu zbrojeniowego iNASA. Prawie wszystkie czujniki były używane wsamolotach ipociskach balistycznych. W1965 r.tylko 7%sprzedażyRosemount pochodziło zrynku przemysłowego. Ztego powodu właściciele ikierownictwo firmy intensywnie poszukiwali właściwej strategii rozwoju. Pojawił się m.in. oryginalny pomysł produkcji skorupowych butów narciarskich. Jak wiemy, wiele przemysłowych ipopularnych technologii iproduktów przychodzi zprzemysłu zbrojeniowego lub kosmicznego – wystarczy zajrzeć doszafy iwyjąć ciepły polar lub kurtkę zGoretexu. Jednak ten pomysł zakończył się finansowym fiaskiem.
Inne wysiłki mające nacelu zmniejszenie zależności odamerykańskich programów kosmicznych iobrony okazały się bardziej opłacalne. Pod koniec lat 60. XXw.Rosemount opracował plan wprowadzenia przyrządów dopomiaru temperatury iciśnienia nateobszary rynku przemysłowego, wktórych wymagane sąpomiary owysokiej dokładności. Zaczęło się odznacznego wzrostu sprzedaży przemysłowej – o33% od1969 do1970 r.Towówczas opracowano legendarny elektroniczny przetwornik ciśnienia – Rosemount 1151. Był toanalogowy przetwornik, który nadekady wytyczył przemysłowe standardy pracy podobnych urządzeń pomiarowych izapewnił silną pozycję firmy Rosemount narynku producentów urządzeń automatyki przemysłowej. Przetwornik 1151, oprócz tego, żemiał „kosmiczną” technologię, był o1/3mniejszy oddostępnych wówczas przetworników, bardziej odp*rny naśrodowisko przemysłowe imiał modułową budowę. Był toznaczący przeskok ztechnologii pneumatycznej doery elektroniki. Ojego popularności świadczy m.in. fakt, że
wPolsce wPrzedsiębiorstwie Automatyki Przemysłowej MERA-PNEFAL podjęta została decyzja zakupu licencji ipod koniec lat 90. ubiegłego wieku polski przemysł otrzymywał teprzetworniki prosto zwarszawskiej Falenicy. Wwielu zakładach przemysłowych przetworniki 1151, wykorzystywane przy pomiarach ciśnienia, przepływu iciśnienia hydrostatycznego, pracują dodziś.
Przetwornik 1151 wytyczał kierunki budowy elektronicznego urządzenia analogowego. Kolejna generacja przetworników, Rosemount 3051, wypuszczona narynek po20latach, oparta była całkowicie natechnologii cyfrowej. Wewnątrz znajduje się nowy czujnik pojemnościowy wykonany technologią mikroobróbki mechanicznej, aelektronika – technologią montażu powierzchniowego. Nie zapomniano ooczywistych dziś opcjach komunikacyjnych – jest tonałożony nasygnał prądowy 4–20mAsygnał cyfrowy HART, atakże Profibus, FOUNDATION Fieldbus oraz WirelessHART. Miniaturyzacja elektroniki, zmiany mechaniczne iwprowadzenie platformy coplanar spowodowały kolejną redukcję wymiarów i wagi o 50%. Pierwszy raz wprowadzono pojęcie dokładności całkowitej, której wyliczenie uwzględnia realne itrudne warunki panujące wprzemyśle oraz upływ czasu.
Następnym razem, kiedy będziecie Państwo analizowali bogate dane zczujników Emerson Rosemount, pamiętajcie, żetazaawansowana technologia była naKsiężycu ipomogła utrzymać astronautów przy życiu. Stanowiła mały element pierwszego historycznego kroku Neila Armstronga. Dzisiaj czujniki Rosemount sączęścią ekosystemu PlantWeb, który pozwala nawdrażanie cyfrowych rozwiązań wprzemyśle, ale tojest temat nainne opowiadanie.
EMERSON PROCESSMANAGEMENT Sp. zo.o.
ul. Szturmowa 2A
02-678 Warszawa
tel. 224589100/200
fax 224589146
www.emerson.com
źródło: Automatyka 3/2020
Słowa kluczowe
automatyka, Emerson, emerson process management, pomiary, rosemount
